Lời nói là công cụ, là phương tiện giao tiếp giữa người với
người. Lời nói phản ánh trạng thái tâm sinh lý con người. Qua lời nói thể hiện
rõ tình cảm, ý chí, tinh thần, phong cách của người nói, đồng thời cũng ảnh
hưởng tác động hoặc là tích cực hoặc là tiêu cực đối với người nghe và đối với
cả chính mình.
Những lời nói thuận tai, thật
thà, chân tình, ôn hòa, cởi mở, điềm đạm... đều gây ảnh hưởng thiện cảm, tích
cực. Những lời nói khó nghe, giả dối, gắt gỏng, quát tháo, tục tĩu, xu nịnh,
lăng mạ... đều gây tiêu cực, phản cảm. “Con người cần 2 năm để học nói và cần
60 năm để học cách giữ gìn lời ăn tiếng nói”. Châm ngôn, thành ngữ Việt Nam có
nhiều câu rất có ý nghĩa: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”, “lời ngọt lọt đến
xương”, “lời đau nhớ đời”, “người khôn thì cái lưỡi để trong bụng, kẻ ngốc thì
bụng dạ để trên lưỡi”... Người biết nói là người biết khi nào cần phải nói, nói
cái gì, nói ra sao. Trong gia đình, những lời nói dịu dàng, yêu thương của ông
bà, cha mẹ có tác dụng mạnh mẽ sâu sắc trong việc giáo dục, dạy dỗ con cháu, có
thể cảm hóa được những con trẻ lỗi lầm, hư hỏng. Ngược lại con cháu cũng phải
nói năng lễ phép, ân cần, kính trên, nhường dưới để làm vui lòng ông bà, cha
mẹ, anh em đoàn kết, vợ chồng thuận hòa, “tương kính như tân”. Ở cơ quan, công
sở, người trên nói với người dưới, người dưới nói với người trên cũng phải chân
tình, trung thực, tôn trọng lẫn nhau thì mới có sức thuyết phục, giữ được đoàn
kết, nâng cao hiệu suất công việc. Trong bạn bè, ngoài xã hội khi tiếp xúc
chuyện trò với nhau cũng phải có những lời nói hay nói đẹp, thân ái, nhường
nhịn, trân trọng thì sẽ để lại ấn tượng, tình cảm tốt với nhau. Cho nên bất kỳ
ở đâu, lúc nào, trên cương vị nào cũng cần “đặt tri thức lên ngôn ngữ hàng ngày”.
“Nói phải củ cải cũng nghe”. Những kết luận của người xưa thật là chí lý. Đó
chính là văn hóa nói. Người có văn hóa phải là người có lời nói hay, nói đẹp.
Trong sự phát triển tiến bộ của xã hội ngày nay vẫn còn không ít người có những
lời nói không hay không đẹp, thậm chí là lố bịch, xô bồ, vô văn hóa. Từ những
lời nói vô văn hóa đó mà đã gây ra những điều lục đục trong gia đình, nghi ngờ,
thắc mắc trong cơ quan, bất ổn trong dư luận xã hội. Có người nói ra rồi khi
nghĩ lại muốn hối, sửa thì đã muộn bởi vì lời nói phát ra cũng như mũi tên bay
đi không trở lại cái cung. Mạnh Tử – nhà triết học cổ Trung Hoa đã viết: “Nói
thiên lệch thì mất lẽ chính, nói huyênh hoang rồi đến chỗ đuối, nói xiên xẹo
rồi đến chỗ trái, nói giấu diếm rồi đến chỗ cùng”.
Có một thực tế là trong môi
trường giao tiếp hiện nay có những tình huống rất cần một lời nói thật đơn giản
để biểu hiện nếp sống văn minh, thanh lịch như “cám ơn”, “xin lỗi” nhưng lại
thấy rất ít người sử dụng. Mặt khác lại có trường hợp chỉ vì một lời nói vội
vàng, nóng nẩy, thiếu suy nghĩ mà đã gây nên sự thù hận, oán ghét suốt cả đời.
Mong rằng những lời nói hay, nói
đẹp luôn được duy trì, thể hiện thường xuyên đối với tất cả mọi người. Được như
vậy thì quanh năm suốt tháng mãi mãi là xuân vì có câu rằng: “một lời nói hay
cũng đẹp tựa một ngày xuân”.
|
|
Biên tập
Đào Thu Hương
|
||
0 nhận xét:
Đăng nhận xét